iconDe belangrijkste risico's hebben we in beeld

De belangrijkste risico's die we beschrijven, kunnen morgen anders zijn. Daarom actualiseren we de bestaande risico's regelmatig en registreren we nieuwe risico's op het moment dat we ze constateren. Risicomanagement is een dynamisch proces. We blijven alert bij het in beeld brengen van de belangrijkste risico's die we bereid zijn om te nemen bij de realisatie van onze (strategische) doelstellingen. We nemen beheersmaatregelen waar we dit nodig achten.

Top 15 van financiële risico's

Op dit moment kennen we 118 risico's die we hebben beoordeeld op de impact (zowel financieel als niet-financieel). Van deze risico's zijn er 107 waarvan de impact een financieel gevolg kent. Het totaal van deze financiële risico's ligt op € 27,3 miljoen.
De 15 belangrijkste risico's, waar ook de impact niet-financieel kan zijn, vragen gezamenlijk ongeveer 60% van onze weerstandscapaciteit. De samenstelling en de volgorde van de top 15 verandert voortdurend door het actualiseren. De huidige top 15 noemen we hieronder.

We bepalen de kans op financiële risico's op basis van een 'kans klasse-indeling'. Aan deze indeling hangt een kanspercentage. Dit percentage geeft een inschatting aan over de mate waarin het risico zich in een periode van 10 jaar kan openbaren. De impact, ofwel het financiële gevolg, in relatie tot de kans bepaalt de kwantitatieve beoordeling.

Nr

Risico-oorzaak (als gevolg van...)

Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat…)

Risicogevolg (met als gevolg dat…)

Kans

Financieel gevolg

Invloed

1

Omgeving - Het besluit een nieuw schoolgebouw voor het VO te realiseren.

Er niet binnen de budgetten en de geplande termijnen gebouwd kan worden.

Financieel - Het investeringsbudget wordt overschreden; Niet financieel - Vertraging kan leiden tot regionale imagoschade.

80%

€ 2.000.000

16,30%

2

Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis).

Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt.

Financieel - Er extra kosten worden gemaakt; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau.

25%

€ 2.500.000

6,35%

3

Extern - Het uitbreken van een pandemie en daardoor hoge uitgaven van het Rijk.

Het rijk in de toekomst gaat bezuinigen. Door doorwerking hiervan op het gemeentefonds (systeem samen de trap op en samen de trap af) ontvangen wij dan ook een lagere uitkering uit het gemeentefonds.

Financieel - Onze gemeente moet gaan bezuinigen.

50%

€ 1.000.000

5,12%

4

Omgeving - Anticiperen op demografische ontwikkelingen.

Het schrappen van woningbouwplannen door demografische ontwikkelingen.

Financieel - Extra kosten voor de gemeente.

50%

€ 1.000.000

5,11%

5

Extern - Het uitbreken van een pandemie, neemt de vraag naar (acute) zorg toe. Het gaat hierbij om o.a. toename van: - Jeugdzorg (o.a. escalatie); - ondersteuning eenzaamheid, depressie en echtscheidingen; - meer meldingen 'Veilig Thuis'.

Er budgetoverschrijdingen komen op de budgetten in de gezondheidszorg, Wmo, Jeugdzorg en acute zorg. Het gaat hier vaak om 'openeinde' regelingen.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan binnen het Sociaal Domein.

50%

€ 1.000.000

5,08%

6

Organisatie - Toename van het aantal jeugdigen met Jeugdhulp en een toename van de complexiteit; Organisatie - Openeinde regelingen in de Jeugdhulp en Wmo.; Omgeving - Dubbele vergrijzing inwoners Bronckhorst.

De uitgaven voor de Wmo en voor Jeugdhulp zijn hoger dan is gebudgetteerd voor een jaar. Met het vaststellen van de begroting wordt besloten een egalisatiereserve te creëren. Bij de kwantificering van dit risico is nog geen rekening gehouden met een egalisatiereserve.

Financieel - Financieel tekort in de begroting.

50%

€ 900.000

4,60%

7

Extern - Herijking Gemeentefonds.

Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats.

Financieel - Financiële tekorten, bijstelling van de begroting waardoor er kans bestaat dat activiteiten worden geschrapt en dat de doelstellingen niet worden gehaald; Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade.

70%

€ 450.000

3,21%

8

Extern - Het uitbreken van een pandemie, moeten prioriteiten worden bijgesteld door verschillende partijen.

De transformatie in het sociaal domein wordt niet of niet tijdig gerealiseerd (effecten beleidskader). We hebben geconstateerd dat dit risico zich al heeft gemanifesteerd voor wat betreft het inkooptraject. Ondanks dat we nu zaken scherp in beeld houden en snel proberen bij te sturen, blijft de transformatie veel omvattend en kennen we veel afhankelijkheden (derde partijen qua contacten en overleggen). Hierdoor blijft de kans op dit risico in de toekomst.

Niet financieel - Dit kan leiden tot regionale imagoschade.

30%

€ 500.000

3,06%

9

Mens - Handelen van bestuurders; Omgeving - Regionale afspraken

In het bestuurlijke verkeer worden besluiten genomen en afspraken gemaakt die niet passen binnen de beleidskaders of financiële kaders van de raad. Nieuw beleid wordt uitgevoerd zonder dat hier de zekerheid van middelen voor is (In het bijzonder in tijden van schaarste). Het gaat hier met name om regionale afspraken en afspraken gekoppeld aan verbonden partijen.

Financieel - Financieel nadeel voor de gemeente; Niet financieel - Imagoschade tot op regionaal niveau is mogelijk

40%

€ 500.000

2,03%

10

Extern - Het niet behalen van doelstellingen (uitvoeringsprogramma); Rijksuitgaven in het lopende boekjaar laten een verlaging zien van de algemene uitkering. Dit risico doet zich nu pas weer voor vanaf 2022, daar de accressen voor 2020 en 2021 bevroren zijn. Dit is een coronamaatregel van het Rijk om onzekerheid bij de gemeenten te verkleinen.

Onderuitputting plaatsvindt op de uitgaven in lopend boekjaar bij het Rijk vanaf 2022.

Financieel - Lagere Algemene uitkering.

50%

€ 350.000

1,78%

11

Mens - Sociaal Domein, onzekerheid over het voortbestaan van de extra middelen voor Jeugd vanaf 2023.

Verwachte extra bijdrage Jeugd over 2023 tot en met 2025 (BZK/IPO voorstel van 1 juli) is verwerkt in deze begroting volgens richtlijnen provincie voor 75%. Vaststelling vindt later plaats met kans op gedeeltelijke terugbetaling Algemene uitkering.

Financieel - Tekorten op het Sociaal Domein.

30%

€ 500.000

1,53%

12

Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie waardoor financiële problemen ontstaan.

Faillissement/ surseance/ financiële tegenvallers bij contractpartijen (leveranciers, afnemers).

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan; Niet financieel - Doelstellingen komen in gevaar.

50%

€ 250.000

1,53%

13

Extern - Het uitbreken van een pandemie, ontstaat een economische recessie waarbij mensen financieel voor uitdagingen komen te staan.

Minder inkomsten worden gegenereerd: (on)inbaarheid van gemeentelijke belastingen retributies, ozb, drinkwater, riool, toeristen- & forensenbelasting. Onzeker blijft hoe de inkomsten zich in de toekomst (met corona) ontwikkelen, voornamelijk vanaf 2021.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.

50%

€ 250.000

1,53%

14

Extern - Het uitbreken van een pandemie, leidt tot een economische recessie met mogelijke faillissementen.

Onder de TOZO vallende verstrekte kredieten niet of niet volledig worden terugbetaald.

Financieel - Er financiële tekorten ontstaan.

20%

€ 708.000

1,45%

15

Organisatie - In 2021 is de leges verhoogd met 28%. Daardoor wordt verwacht dat de legesopbrengsten met 28% zullen stijgen bij een gelijkblijvend aantal bouwaanvragen.

Door corona wordt een economische crisis verwacht. Het is daarom onzeker of de leges opbrengsten inderdaad met 28% zullen stijgen. Aan de andere kant merken wij nu een toename van het aantal aanvragen.

Financieel - Minder legesopbrengsten of meer uitgaven door inhuur.

50%

€ 250.000

1,28%

Risico-analyse met de belangrijkste mutaties van onze financiële risico's

Aanpassing bestaande risico's

  • Het risico dat we lopen om als gemeente gehackt te worden is aanzienlijk naar boven bijgesteld. De berichtgeving rondom het hacken van gemeenten, bedrijven en allerlei instellingen heeft aangetoond dat het risico, ondanks alle genomen en nog te nemen beheersmaatregelen, reëel is. Dit risico staat op nummer 2 binnen de top 15.
  • De kwantificering van een aantal coronarisico’s is naar beneden bijgesteld. Het Rijk geeft steeds meer duidelijkheid over het toekomstige verloop van de Algemene uitkering, vergoedingen rondom corona en de kosten van vaccinatie. Bovendien is gebleken dat aanvragen voor bijstand zijn achtergebleven waardoor dit risico wederom naar beneden is bijgesteld. De risicobedragen voor de TOZO-regeling worden voor zowel de verstrekte kredieten als de toegekende steunpakketten over 2021 telkens geactualiseerd waardoor de gevraagde weerstandscapaciteit (tijdelijk) oploopt. Na afgifte van de accountantsverklaring over 2021 komt het risico met betrekking tot de toegekende steunpakketten over 2021 geheel te vervallen.
  • Het risico tot de transformatie binnen het sociaal domein is bijgesteld. Doordat voor 2022 de nieuwe inkoop is gerealiseerd is het maximale financieel gevolg aangepast van € 1,1 miljoen naar € 500.000.
  • Binnen het sociaal domein zijn de belangrijkste openeinde regelingen zoals Wmo en Jeugd samengevoegd waardoor het maximale financieel gevolg van deze regelingen is opgelopen tot € 900.000. Drie bestaande risico’s komen hierdoor te vervallen. Bovenop dit risico komt nog het risico van overschrijdingen op deze open einde regelingen in verband met de coronapandemie van € 1 miljoen. Beide risico’s staan in de top 5. Met het vaststellen van de begroting wordt besloten een egalisatiereserve te creëren. Bij de kwantificering van dit risico is nog geen rekening gehouden met een egalisatiereserve.

Nieuwe risico's

  • Een nieuw risico betreft het bouwbudget voor de nieuwbouw van de school voor voortgezet onderwijs in Vorden en vormt direct het grootste risico dat we als gemeente momenteel lopen. Het risico op een latere start en hogere bouwkosten is reëel. Er wordt gestuurd op beperking van de kosten en maximeren van de inkomsten om het effect van dit risico te beperken.
  • Door klimaatverandering vormen overstromingen een risico. We nemen dit apart op naast wateroverlast.
  • We hebben 3 nieuwe risico’s met betrekking tot afval opgenomen, namelijk de veranderende wetgeving omtrent het verbranden van afval, het afsluiten van een nieuw contract en meer vervuiling in het GFT afval.
  • De samenwerkingsovereenkomst Achterhoeks Fonds Taalontwikkeling brengt een nieuw risico met zich mee.
  • Het risico op een te hoge vaststelling op de WOZ-waarde waardoor bezwaren op de ozb worden ingediend en gegrond worden verklaard leiden tot minder inkomsten. Dit risico is nu verdeeld over ozb woningen en ozb niet-woningen, waardoor er een nieuw risico bij is gekomen.

Vervallen risico's

  • Doordat is besloten de budgetten binnen het sociaal domein te 'ontschotten' van de rest van de organisatie en de bestemmingsreserve vrij te laten vallen, is het risico op overschrijding op andere budgetten komen te vervallen.
  • Door het samenvoegen van openeinde regelingen in 1 risico binnen het sociaal domein komen 3 bestaande risico’s te vervallen. Bovendien zijn 2 risico’s met betrekking tot taalvaardigheden van statushouders samengevoegd waardoor er 1 risico is komen te vervallen.
  • Er is besloten een nieuw systeem voor functiewaardering aan te schaffen waardoor het risico dat het verouderde systeem een beperking vormt, komt te vervallen.
  • De instorting van de markt voor oud papier (afval) vormt geen bedreiging meer waardoor het risico vervalt.

Coronarisico’s

We hebben de coronarisico’s bij het uitbreken van het virus vanaf begin 2020 direct geïnventariseerd en zo goed als mogelijk beheerst. We hebben de coronarisico’s in de loop van 2020 in meerdere scenario’s uitgewerkt. We hebben de scenario’s van het CPB gevolgd. In de laatste raming van het CPB wordt uitgegaan van nog 1 scenario. Mocht dit beeld in de toekomst wijzigen, dan schakelen we gemakkelijk weer naar meerdere scenario’s. We hebben door de impact van corona meer aandacht en verankering voor risicomanagement binnen de organisatie.

Niet-financiële risico's

Risico’s kennen vaak financiële consequenties. Maar risico’s hebben ook niet-financiële gevolgen. We zien risico's op het gebied van fraude, veiligheid, gezondheid en juridische aansprakelijkheid. Wanneer risico’s zich voltrekken kan dit het realiseren van doelen beïnvloeden. Dit kan slecht zijn voor ons imago en verlies in vertrouwen veroorzaken.
Van de actuele risico's zijn er 11 met alleen een niet financiële impact. Hieronder volgen de belangrijkste risico’s waarbij imago gevolgen op landelijk niveau kunnen optreden.

De belangrijkste niet-financiële risico's

Risico-oorzaak (als gevolg van...)

Risicogebeurtenis (bestaat de kans dat…)

Risicogevolg (met als gevolg dat…)

Imago klasse

Technisch - Gehackt worden, fysiek toegang tot het systeem verschaffen (inbraak op systeem), gijzelsoftware plaatsen (losgeld eis).

Er doet zich een beveiligingslek voor waar misbruik van gemaakt wordt.

Financieel - Er extra kosten worden gemaakt.; Niet financieel - Een beveiligingslek brengt doorgaans imagoschade met zich mee op landelijk niveau.

5

Extern - Herijking Gemeentefonds.

Lagere inkomsten uit gemeentefonds dan geraamd. Herijking gemeentefonds vindt nu op zijn vroegst in 2023 plaats.

Financieel - Financiële tekorten, bijstelling van de begroting waardoor er kans bestaat dat activiteiten worden geschrapt en dat de doelstellingen niet worden gehaald.; Niet financieel - Het niet halen van doelstellingen kan leiden tot landelijke reputatieschade.

5

Extern - Verontreining met o.a. kwik door de productie van Crystal Meth.

Milieuschade wordt veroorzaakt en de volksgezondheid in het geding komt.

Financieel - Budgetoverschrijding. De kosten van opruiming mogelijk niet op de veroorzaker, huurder en/of eigenaar kunnen verhalen.; Niet financieel - Kans op landelijke aandacht in de pers.

5

Technisch - Onbedoeld verstrekken van privacygegevens

Er door ten onrechte verstrekte privacygegevens datalekken kunnen ontstaan.

Financieel - Er claims kunnen worden ingediend of boetes volgen die leiden tot financiële schade.; Niet financieel - Het openbaar worden van datalekken zijn schadelijk voor het imago van de organisatie op landelijk niveau.

5

Omgeving - Onvoldoende budget of onvoldoende medewerking van derden, inwoners en ondernemers.

De doelstelling van de routekaart 'Energieneutraal Bronckhorst 2030' niet wordt gehaald.

Financieel - ; Niet financieel - Er reputatieschade optreedt op landelijk niveau.

5